Practice what you preach: inzet van ervaringsdeskundigen
Bij het maken van beleid of werken met je doelgroep is het van belang dat je aandacht hebt voor de leefwereld van de mensen om wie het gaat. Door ze in het proces te betrekken en aan te sluiten bij hun ervaringen en perspectief voorkom je dat je voorbijgaat aan factoren die écht spelen. Sinds 2020 werkt Kenniscentrum Sport & Bewegen samen met ervaringsdeskundigen die weten hoe het is om met weinig geld rond te komen.
“Als we kansengelijkheid in de wereld van sport en bewegen aan willen pakken, moeten beleidsadviseurs en uitvoerende professionals zo goed mogelijk aansluiten bij de leefwereld van de doelgroep”, zo stellen Butselaar en Vervoort, specialisten Jeugd binnen team Meedoen door sport en bewegen. “Het is zaak om niet alleen over, maar vooral mét de doelgroep te praten. Als je het gedrag van mensen wil beïnvloeden helpt het niet om vóór hen te denken en handelen, maar juist samen mét hen te kijken wat op welke manier voor hen werkt. Dit proberen we ook uit te dragen in onze rol vanuit Kenniscentrum Sport & Bewegen.”
Kan ik Meedoen?
Om hierin zelf het voortouw te nemen zijn de Jeugd-specialisten in 2020 gestart met het actief betrekken van jongeren. In het onderzoek ‘Kan ik Meedoen? Sport & Bewegen voor iedere jongere’ zocht het ingehuurde onderzoeksbureau Labyrinth Onderzoek & Advies de jongeren op. Hoe denken zij over de factoren die naar voren komen uit wetenschappelijk onderzoek over hun beperkte sport en beweegdeelname? En wat vinden zij nu eigenlijk belangrijk dat er verandert? De resultaten van dit onderzoek zijn deels met jongeren gepresenteerd. Een paar jongeren wilden hun eigen verhaal vertellen, anderen bleven liever achter de schermen. Zo kon iedere jongere op die manier meedoen, die bij hem of haar past.
In het daaropvolgende Kenniscafé ‘Kan ik Meedoen’ sloten weer andere jongeren aan. Zij reflecteerden op de uitkomsten van het onderzoek en gaven kleur aan de discussie met onderzoekers, beleidsmedewerkers en professionals in het veld. Ook gaven ze advies aan professionals om jongeren meer te laten sporten en bewegen.
Kindportretten
Begin 2022 lieten Butselaar en Vervoort door het Mulier Instituut een serie kindportretten optekenen. Deze verhalen van Tiana, Roos, Bella en hun moeders tonen hoe complex de dagelijkse realiteit van gezinnen met geldzorgen is. ‘Wat mij zou helpen een sport te kiezen? Misschien gewoon iets uitproberen, als het hier in de buurt is en gratis. Dan kan ik het gewoon een keer proberen’, zo valt te lezen in het portret van de op dat moment 12-jarige Roos.
Butselaar en Vervoort: “Met deze portretten laten we de stem van het kind en de ouder horen. Vanwege de thematiek armoede komt het vaak voor dat mensen anoniem willen blijven. Dan alsnog is de input wel erg belangrijk.” Naar aanleiding van de serie kindportretten verscheen in Trouw het artikel Kansenongelijkheid in de sport: wie arme ouders heeft, is vaak minder sportief (premium).
Bijeenkomsten en video’s
Sinds 2022 betrekt Kenniscentrum Sport & Bewegen ook ervaringsdeskundigen bij bijeenkomsten, workshops, sessies, evenementen en spreekuren. Zo waren eind vorig jaar vier ervaringsdeskundigen aanwezig bij de sport en armoedebijeenkomst in Apeldoorn, georganiseerd samen met Sportinnovator en het VSG-Young Professionals Network. Deelnemers gingen aan de slag met het signaleren van belemmeringen om aan sport en bewegen te doen. De ervaringsdeskundigen hielden alle deelnemers scherp: ‘Ervaren mensen in armoede de belemmeringen die naar voren komen wel op deze manier?’
‘Balie’
Een beleidsmedewerker gaf aan geen belemmeringen te zien bij het vragen van hulp aan een balie. Een ervaringsdeskundige haakte daarop in door aan te geven dat zij overdag volledig bezig is met overleven en voor haar kinderen zorgen. Het eerste moment van de dag waarop ze actief naar hulp kan zoeken is in de avonduren, online. Dan is er geen enkele balie van de gemeente open of te bereiken.
In januari 2023 sloten zes ervaringsdeskundigen aan tijdens de bijeenkomst Sport en bewegen voor ieder kind, die samen met JOGG werd georganiseerd. Uit de enquête na afloop bleek dat de deelnemers erg positief waren over de aanwezigheid van de ervaringsdeskundigen. ‘Het geeft een extra dimensie’, zo was meerdere malen te lezen.
Eerder dit jaar lanceerde Kenniscentrum Sport & Bewegen de videoreeks ‘Armoede en sport’. Hierin vertelden Riane Kuzee-Hoogeveen en Alex Schepel (headerfoto) reeds wat er speelt achter de voordeuren van mensen in armoede. ‘Het kost veel geld en ik schaam me’, zo stelt Alex in zijn video. En: ‘Ik merk dat m’n dochter gelukkig wordt van sporten.’
Ervaringsdeskundige in dienst
Een derde video volgt en hierin vertelt Lilith Smidts-Lefever hoe armoede in haar jeugd leidde tot meerdere problemen. Net als de twee andere geportretteerden is zij werkzaam voor Expertisecentrum Sterk uit Armoede. Vanuit die functie versterkt zij Kenniscentrum Sport & Bewegen met advies en ideeën op het thema.
Butselaar en Vervoort: “Ervaringsdeskundigen van Sterk uit Armoede zijn allemaal opgeleid om het bredere perspectief rondom armoede te bekijken. Met Lilith hebben we dus iemand in huis die vanuit een ander perspectief meekijkt en meedenkt in de dingen die we doen. Daarmee kunnen we nog beter kennis delen met de professionals die voor deze doelgroep werken. We hopen dat onze manier van werken anderen inspireert om met ervaringsdeskundigen te verkennen hoe ze elkaar kunnen versterken.”
Op zoek naar meer informatie of ondersteuning?
Neem contact op met Laura Butselaar of Jamilla Vervoort.