Monitor OVIVI 2023 - aanvalsplan tegen racisme en discriminatie in het voetbal (2024)

De aandacht voor het tegengaan van racisme en discriminatie in het amateurvoetbal groeit gestaag. Meer clubs hebben in 2023 gebruik gemaakt van de trainingsprogramma’s tegen racisme en discriminatie. Daarnaast wordt het aanbod van trainingsprogramma’s uitgebreid. Dat blijkt uit de ‘Monitor OVIVI 2023 – Aanvalsplan tegen racisme en discriminatie in het voetbal’ van het Mulier Instituut.

Tegelijkertijd blijft het agenderen van het onderwerp een uitdaging. Er zijn verenigingen die het thema actief oppakken, maar voor veel verenigingen staan antidiscriminatie en inclusie niet boven aan de prioriteitenlijst. Er moet nog veel gebeuren voordat deze thema’s duurzaam op de agenda’s van de clubs komen te staan. Vaak blijft het bij een training met een aantal geïnteresseerden, zonder vervolgacties.

2023 als overgangsjaar naar OVIVI 2
Het actieplan ‘Ons Voetbal Is Van Iedereen’ (OVIVI) tegen racisme en discriminatie in het voetbal liep van 2020-2023. Van 2023-2025 loopt een nieuw programma: OVIVI 2. 2023 vormde daarmee een overgangsjaar. Er start ook een nieuw antidiscriminatieproject van NOC*NSF: ‘Onze Club Is van Iedereen’ (OCIVI).

Campagne en maatschappelijke discussie
De bekendste OVIVI-maatregel was de #OneLove-campagne. Die veroorzaakte een verhitte maatschappelijke discussie toen twee spelers in het betaald voetbal weigerden de #OneLove-aanvoerdersband te dragen. Hierdoor werd duidelijk dat er naast veel steun ook veel weerstand bestond. Daarnaast bleek dat veel mensen de campagne vooral met het thema lhbtiq+-acceptatie associeerden en niet met andere vormen van inclusie en diversiteit, terwijl dit laatste wel de insteek was.

Met de start van OVIVI 2 loopt de #OneLove campagne af en gaat de KNVB een nieuwe campagne lanceren. Hierin komt een sterker accent op gedragsverandering in plaats van bewustwording. Met de afloop van de #OneLove-campagne, is ook de sinds 2017 jaarlijkse terugkerende aandacht voor lhbtiq+-acceptatie rondom coming out-day in het betaald voetbal verdwenen.

Meer meldingen van racisme en discriminatie in betaald voetbal
Het aantal meldingen van racisme en discriminatie in het betaald voetbal was in het seizoen 2022/2023 twee keer zo groot als het seizoen daarvoor. Vooral het aantal antisemitische uitingen nam toe.

In het amateurvoetbal daalde het aantal meldingen. Op sommige meldingen volgden sancties, maar vaak was het lastig te bewijzen. Ook lijkt de bereidheid om incidenten te melden nog steeds laag. Dat blijft een groot probleem.

Goede samenwerking, maar meer afstemming wenselijk
Voor het succes van OVIVI is goede samenwerking tussen partners binnen en buiten het voetbal essentieel. Partners ervaren een goede samenwerking, maar zijn soms nog zoekende in wat hun precieze rol is. Zeker met het oog op de uitbreiding van OVIVI naar andere sporten is het belangrijk deze afstemming te optimaliseren.

Inzet blijven vergroten noodzakelijk voor verandering
Het antidiscriminatieprogramma van de KNVB staat stevig in de steigers. Maar in OVIVI 2 moeten naast verdere bewustwording stappen worden gezet voor norm- en gedragsverandering. Binnen zowel prof- als amateurvoetbal blijft het een uitdaging om draagvlak te creëren en behouden. En om de inzet te vergroten die nodig is om voetbal sociaal veiliger te maken voor iedereen en discriminatie tegen te gaan.