Monitor ‘ons voetbal is van iedereen’ - aanvalsplan tegen racisme en discriminatie in het voetbal

De KNVB en partners hebben de afgelopen drie jaar veel gedaan om discriminatie in het voetbal tegen te gaan. Toch zijn de uitdagingen nog onverminderd groot. Inzet op antidiscriminatie in het voetbal op de langere termijn is nodig. Dat blijkt uit onderzoek van het Mulier Instituut naar de opbrengsten van het in 2020 gelanceerde actieplan tegen racisme en discriminatie in het voetbal: ‘Ons voetbal is van iedereen’ (OVIVI).

Aanbevelingen voor een vervolgprogramma
De OVIVI-maatregelen hebben bijgedragen aan meer steun voor en inzet op antidiscriminatie. Maar voor een bredere cultuuromslag is een vervolgprogramma nodig. Aanbevelingen daarvoor zijn:

• Wees duidelijker op welke discriminatiegronden en -uitingen maatregelen zich richten.
• Betrek profvoetballers en trainers als ambassadeurs en meer ervaringsdeskundigheid.
• Zorg voor betere handhaving door clubs en belangenorganisaties in het betaald voetbal.
• Verbeter richtlijnen voor antidiscriminatie en handelingsopties voor amateurverenigingen.
• Zet in op scholing en handelen van (jeugd)trainers en -scheidsrechters.
• Doe onderzoek naar de opbrengsten van scholing over norm- en gedragsverandering.

Discriminerende grappen soms geaccepteerd in het voetbal
Racistische en homonegatieve grappen en opmerkingen komen regelmatig voor in het voetbal. Bestuurders van voetbalclubs (h)erkennen ook vaker dat discriminerende uitingen in hun vereniging voorkomen. Spelers, scheidsrechters en bestuurders beoordelen sommige uitingen minder snel als discriminerend, omdat deze binnen de voetbalcultuur zijn genormaliseerd en geaccepteerd.

Beter signaleren en vaker/strenger straffen
Een belangrijk doel was ongewenst gedrag beter te signaleren en hier sneller tegen te kunnen optreden. Maatregelen hiervoor zijn de DiscriminatieMelder-app, aparte registratie van ‘discriminerende beledigingen’ in het tuchtreglement en proeven met ‘slimme technologie’ in het betaald voetbal. En er zijn vaker en strengere straffen opgelegd vanwege discriminerende uitingen.

Preventie via bijeenkomsten en trainingen
In 2022 zijn vooral stappen gezet in preventieve acties. Kennisbijeenkomsten en trainingen voor scheidsrechters, clubbestuurders en trainers droegen bij aan meer bewustwording over discriminatie als probleem. Al roept de toegenomen aandacht voor antidiscriminatie en inclusie ook tegenreacties op, die soms leiden tot extra discriminatie.

Achtergrond en data
OVIVI is een samenwerking van de KNVB en de ministeries Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Justitie en Veiligheid (JenV), Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW).

De maatregelen worden langs drie pijlers uitgevoerd: (1) voorkomen, (2) signaleren en (3) sanctioneren. Daarnaast is er een doorsnijdende lijn van samenwerken.

In 2021 en 2022 verschenen eerdere voortgangsrapportages. Databronnen zijn: beleidsdocumenten en gespreksverslagen; registratiegegevens; interviews; en online vragenlijsten (o.a. onder voetballers, verenigingsbestuurders en scheidsrechters).