Hoe bind en bereik je ouderen?

Samenwerken is dit jaar het centrale thema van de Lerende Netwerken. Op 7 maart vond in Doesburg de tweede van de in totaal zes bijeenkomsten plaats, die verspreid over Nederland worden georganiseerd.

Een gemêleerde groep, van buurtsportcoaches tot werknemers van diverse gemeenten, was in Doesburg aanwezig tijdens de workshop ‘Ouderen: Binden en bereiken’ die door Kenniscentrum Sport werd verzorgd.

Het aantal ouderen in Nederland neemt toe. Waren er in 2002 nog ongeveer 2,2 miljoen Nederlanders 65 jaar of ouder (14% van de bevolking), in 2015 was dit al gegroeid naar ruim drie miljoen (18% van de bevolking) (CBS, 2015). Maar liefst 70 procent van de 65-plussers heeft meer dan één chronische aandoening, zo blijkt uit onderzoek. Een combinatie van chronische aandoeningen zorgt voor een veel grotere kwetsbaarheid. Ouderen kunnen fysiek, psychisch en/of sociaal kwetsbaar zijn, wat er voor zorgt dat ze minder zelfredzaam worden en dus meer ondersteuning van anderen nodig hebben. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de gezondheid van de oudere bevolking steeds meer aandacht krijgt. Het is voor ouderen belangrijk om in beweging te blijven, want sport en bewegen verlaagt de kans op (chronische) ziektes en beperkt de consequenties ervan als je eenmaal een chronische aandoening hebt. Daarnaast zijn mensen die sporten en bewegen lichamelijk en mentaal fitter. Op allesoversport.nl lees je wat de voordelen van vitaal ouder worden zijn.

Leefomgeving

Het is dus van belang om ouderen aan het bewegen te krijgen, maar hoe doe je dat? Het is één van de centrale thema’s tijdens de workshop ‘Ouderen: Binden en bereiken’. Tijdens de workshop wordt al snel opgemerkt dat ouderen de sportclub tegenwoordig niet meer vinden, maar de openbare ruimte gebruiken om te bewegen. De provincie Overijssel wil daarom de beleving langs de routes vergroten. Bijvoorbeeld meer plaatsen waar men een kopje koffie kan drinken. Daarnaast is er al geïnvesteerd in de infrastructuur, zoals betere wandel- en fietspaden. Zo wordt het voor ouderen aantrekkelijker om buiten te bewegen. Uit onderzoek blijkt dat ouderen liever buiten bewegen als ze veel generatiegenoten zien. (Borst, HC e.a., 2008). Maar ze komen op straat nog vaak hindernissen tegen. Denk aan een lange wandeling naar een bushalte, drukke wegen met weinig oversteekplaatsen en te hoge stoepen. Door de omgeving aantrekkelijker te maken, zorg je ervoor dat ouderen sneller naar buiten gaan en gezonder leven.

Rol huisartsen

Dat de leefomgeving van ouderen aantrekkelijker wordt, is des te belangrijker omdat ouderen steeds langer thuis blijven wonen. Sinds 1 januari 2015 is het overheidsbeleid van kracht waarmee opvang van ouderen in instellingen zo veel mogelijk wordt beperkt. Dat brengt wel met zich mee dat het moeilijker wordt om de ouderen te bereiken. Daar ligt (ook) een rol weggelegd voor huisartsen en praktijkondersteuners. Zij kunnen een belangrijke rol spelen in het bereiken van de 65-plussers.

De deelnemers aan de workshop ervaren echter dat de praktijkondersteuner niet zo snel een rol voor zichzelf ziet om beweegprojecten onder de aandacht van ouderen te brengen, of dat de praktijkondersteuner deze rol niet kan oppakken. Er bestaat angst om ernaar te vragen. Maar bij veel huisartsen gaat het wel steeds meer leven dat zij een belangrijke schakel kunnen zijn in het doorverwijzen van ouderen naar bijvoorbeeld buurtsportcoaches of fitnesscentra die speciale programma’s gericht op ouderen aanbieden. In de bijeenkomst werd dan ook al een aantal goede voorbeelden genoemd.

Ook de ouderen zelf ervaren obstakels als het gaat om het vinden van mogelijkheden om te sporten en bewegen. Zij willen activiteiten die aansluiten bij hun leefwereld en beleving en via onder meer kennissen, de thuiszorg of lokale kranten geïnformeerd worden over speciale beweegprogramma’s. Probeer de drempels weg te halen bij de ouderen, luidt daarom één van de adviezen uit de zaal in Doesburg. “Dat kan bijvoorbeeld door een filmpje in de praktijk van de huisarts te tonen met daarop de test die ouderen bij de fysiotherapeut kunnen doen. Op die manier zien ze wat het inhoudt en krijgen ze er een beeld bij.”

Positieve psychologie

Om ouderen meer te laten bewegen en sporten is het belangrijk de achterliggende redenen van de voordelen van bewegen aan te kaarten. Een goede methode om ouderen aan het bewegen te krijgen, is via positieve psychologie. Vraag aan een oudere bijvoorbeeld ‘Waar word je blij van?’ Als hij of zij dan reageert met ‘de eendjes voeren met mijn kleinkind’, kun je daarop inspelen.

Maar niet alle ouderen willen op dezelfde manier aangesproken worden, wat natuurlijk logisch is (Kenter, JE e.a., 2014). In de praktijk gebeurt dit echter misschien nog te weinig. Globaal gezien zijn op basis van het beweegkapitaal, dat is de ervaring die mensen in het verleden hebben opgedaan met bewegen, ouderen in vier groepen in te delen: Ouderen die over hun sport- en beweeggedrag denken ‘Het is wel prima zo’, een groep die denkt ‘Ik kan het niet’, een deel dat ‘het nodig heeft’ en een deel dat vindt dat sporten en bewegen ‘moet’. Elk van deze groepen moet via andere kanalen op een andere manier aangesproken om het beste effect te hebben.

Studenten

De aanwezigen constateren bovendien dat jonge studenten steeds minder interesse tonen om te werken met ouderen. Daar ligt wel een kans. Motiveer jongeren om met ouderen aan de slag te gaan en laat hen de meerwaarde inzien. Seniorensport(en) hebben een suf imago, maar het is van levensbelang dat er voldoende (sport)aanbieders blijven. De vergrijzing neemt alleen maar toe, dus de vraag naar (sport)aanbieders zal ook blijven groeien.

Een goed voorbeeld uit de praktijk van hoe je hoe je ouderen in beweging krijgt, is de aanpak van Stichting Vitaliteit en Veiligheid voor Senioren (VVVS) in Enschede. Zij willen door onder meer cursussen valtechniek en een aantrekkelijk sport- en beweegaanbod de zelfredzaamheid van senioren vergroten. Lees meer over hun aanpak op allesoversport.nl.

Lerende Netwerken

De workshop ‘Ouderen: Binden en behouden’ werd gegeven in het kader van de Lerende Netwerken. Dit voorjaar organiseert Sport en Bewegen in de Buurt opnieuw regionale bijeenkomsten. Tijdens de bijeenkomsten komen landelijke en provinciale ontwikkelingen aan bod, kun je diverse workshops volgen en netwerken. Bekijk hier wanneer Lerende Netwerken nog bij jou in de buurt is.