Muscle strength, mobility and quality of life in patients with diabetic polyneuropathy

Het primaire doel van dit proefschrift is om te onderzoeken welk effect diabetische polyneuropathy heeft op de spierkracht, de mobiliteit en de kwaliteit van leven van de patiënten en welk effect een functionele kracht- en mobiliteitstraining heeft op deze fysieke en psychologische parameters. 

Uit dit proefschrift blijkt dat patiënten met milde of matige diabetische polyneuropathy die relatief gezond en gemotiveerd zijn, baat kunnen hebben bij functionele kracht- en mobiliteitstraining. Zij kunnen daarmee de negatieve spiraal van een verminderde spierkracht en mobiliteit waarin ze dreigen te komen, wellicht doorbreken. Hoeveel weken en hoe vaak per week een patiënt moet trainen is nog niet geheel duidelijk en zal verder onderzocht moeten worden.

Afgaande op de feedback van de deelnemers lijkt het verstandig om vooral in kleine groepjes te trainen met lotgenoten onder leiding van een fysiotherapeut en de trainingen moeten gebaseerd zijn op de individuele belastbaarheid. Het advies is om ook balansoefeningen toe te voegen aan de trainingen. Hierdoor is zowel de balans als het zelfvertrouwen van patiënten met diabetische polyneuropathy te verbeteren. Het is belangrijk om in te zien dat patiënten met diabetische polyneuropathy fysiek kwetsbaar zijn en dat daarnaast intrinsieke motivatie om deel te nemen aan een trainingsprogramma vaak ontbreekt. Van te voren screenen op de belastbaarheid en de echte wil om deel te nemen is daarom essentieel. Dit zal de uitval zeer waarschijnlijk terugdringen.

Achtergrond

Diabetes mellitus, kortweg diabetes, is een ziekte waar wereldwijd ongeveer 400 miljoen mensen aan lijden. Ook in Nederland komt de ziekte veel voor en groeit het aantal nieuwe patiënten nog steeds zorgwekkend snel. In 2011 hadden 0,9 miljoen Nederlanders de ziekte en de voorspelling is dat dit verder toeneemt naar 1,4 miljoen patiënten in 2025. Diabetes kenmerkt zich door een hoge concentratie bloedglucose, vandaar dat de ziekte in de volksmond ook wel “suikerziekte” heet. Deze hoge concentratie bloedglucose kan veel complicaties tot gevolg hebben.

Eén van deze complicaties is diabetische polyneuropathy dat bij 20-40% van de patiënten met diabetes voorkomt. Tien tot 20% van de mensen blijkt al diabetische polyneuropathy te hebben op het moment dat diabetes wordt gediagnostiseerd.

Door de hoge concentratie bloedglucose kunnen zenuwen beschadigen en dit kan bijvoorbeeld leiden tot pijn, gevoelloosheid van de huid, verstoorde bloeddruk en spierkrachtverlies van voornamelijk de onderste extremiteiten.

Deze zenuwbeschadigingen zijn op verschillende manieren vast te stellen. De meting die meestal als “gouden standaard” wordt gezien is een elektromyografiemeting (EMG). Door middel van EMG is het mogelijk om onder andere de zenuwgeleidingssnelheid te meten. Daarnaast kan men diabetische polyneuropathy ook vast stellen met behulp van een meer klinische test. Zo is de Valk-methode ontwikkeld waarbij met eenvoudige tests, zoals het waarnemen van trillingen onder de voet en het testen van de achillespees reflex, de ernst van diabetische polyneuropathy in kaart kan worden gebracht.

De klachten die ontstaan door diabetische polyneuropathy, zoals pijn en spierkrachtverlies zullen een grote impact hebben op de kwaliteit van leven van de patiënt. Ouder worden gaat gepaard met spierkrachtverlies (sarcopenie). Diabetes kan een versnelde afname van spierkracht veroorzaken en diabetische polyneuropathy kan dit proces nog verder versnellen. De afname van spierkracht is geassocieerd met een afname in mobiliteit. De afname van mobiliteit kan zich in vele vormen uiten, bijvoorbeeld minder lopen en meer moeite hebben met lopen, moeilijker traplopen en lastiger uit een stoel op kunnen staan. Dit kan tot gevolg hebben dat patiënten met diabetische polyneuropathy zich onzekerder voelen en in een sociaal isolement terecht komen. Het gevolg is dat het risico bestaat dat patiënten met diabetische polyneuropathy in een neerwaartse spiraal komen. Minder spierkracht leidt tot minder mobiliteit en minder mobiliteit leidt tot minder belasting van de spieren en dus een verdere afname van de spierkracht. Dit leidt in toenemende mate tot een afname in mobiliteit wat zowel grote medische als sociale gevolgen kan hebben.

Er bestaat op dit moment nog geen behandeling voor alle deze facetten. Meestal krijgen patiënten met diabetische polyneuropathy pijnstillers door middel van medicatie om zo een deel van de klachten weg te nemen. Functionele kracht- en mobiliteitstraining krijgen amper aandacht in de (para)medische wereld. Deze trainingsvormen zouden wellicht wel kunnen leiden tot een toename van de spierkracht, mobiliteit en kwaliteit van leven en daarmee zorgen voor het doorbreken van de negatieve spiraal waar patiënten met diabetische polyneuropathy in terecht kunnen komen.

Het primaire doel van dit proefschrift is dan ook om te onderzoeken welk effect diabetische polyneuropathy heeft op de spierkracht, de mobiliteit en de kwaliteit van leven van de patiënten en welk effect een functionele kracht- en mobiliteitstraining heeft op deze fysieke en psychologische parameters.

Leeswijzer

Om te onderzoeken of de Valk-methode een betrouwbare methode is om diabetische polyneuropathy te diagnosticeren beschrijven we in hoofdstuk 2 de vergelijking tussen deze methode met de EMG-methode. Daarnaast wordt beschreven of het spierkrachtverlies dat al optreedt bij patiënten met diabetes maar zonder diabetische polyneuropathy veroorzaakt wordt door een verslechtering van de werking van de zenuwen.

Om meer inzicht te krijgen in de afname van spierkracht, mobiliteit en kwaliteit van leven bij patiënten met diabetische polyneuropathy hebben we in hoofdstuk 3 deze groep patiënten vergeleken met patiënten met diabetes maar zonder diabetische polyneuropathy en met gezonde leeftijdsgenoten. In hoofdstuk 4 wordt beschreven of een functionele kracht- en mobiliteitstraining een positief effect heeft op de spierkracht, de mobiliteit en de kwaliteit van leven bij patiënten met diabetische polyneuropathy. In hoofdstuk 5 is de training zoals die is aangeboden aan de patiënten beschreven. Aangezien er sinds de start van ons onderzoek wat meer aandacht is gekomen voor het trainen van patiënten met diabetische polyneuropathy is in hoofdstuk 6 wordt aan de hand van een literatuuronderzoek beschreven welke trainingsvorm het meest geschikt is om patiënten met diabetische polyneuropathy sterker en mobieler te krijgen.