De taal van sport begrijpt iedereen

In de media lezen we over sport en bewegen op de AZC’s, sporthallen die worden ingezet voor noodopvang, inzamelingsacties van sportkleding en –materialen en over sportverenigingen en sportopleidingen die spontaan allerlei sport- en beweegactiviteiten voor deze doelgroepen organiseren. Wie zijn die asielzoekers en vluchtelingen? Wat beweegt de initiatiefnemers? Welke doelgroepen worden met sportactiviteiten bereikt? Wat zijn de effecten en wat werkt goed en wat niet? In dit artikel maken we een bescheiden begin met het beantwoorden van deze vragen, presenteren we een mooi voorbeeld van SVS (Sport Vereniging Stevensbeek) en doen we een oproep aan betrokkenen en initiatiefnemers om samen kennis en ervaring uit te wisselen in een speciale groep op het online platform Netwerk in Beweging.

Bezetting centrale opvang vanaf 1995 tot en met 12 oktober 2015

Bron: www.coa.nl

Vanaf 1997 was er een toename van het aantal asielaanvragen door onrust in Afghanistan, Irak en de oorlog in Kosovo. De grootste toestroom in 2014 bestond uit Eritreeërs en Syriërs, gevolgd door mensen uit Ethiopië, Irak en Afghanistan. De meesten van hen kregen snel een verblijfsvergunning, vanwege de langdurige conflicten in die landen. Van het totale aantal mensen in de centrale opvang is 26.690 man en 12.514 vrouw. De grootste groep behoort tot de leeftijdscategorie 18 – 29 jaar.

Positieve effecten

Uit ervaring weten we dat veel asielzoekers en vluchtelingen waarschijnlijk voor langere tijd in Nederland zullen zijn. Zij willen zelf graag meedoen in de Nederlandse samenleving en dat is ook wat de overheid van hen vraagt. Een goede mentale en fysieke gezondheid helpt om de integratie te bevorderen. Daarom zijn aandacht voor sport en bewegen en de samenwerking met lokale sportaanbieders op en rond de AZC’s zo belangrijk.

Sport en bewegen bieden mooie kansen om verschillende positieve effecten voor de doelgroep te bereiken. Zo kan het de lichamelijke en mentale gezondheid (gezonde leefstijl) verbeteren, het kan isolement doorbreken en participatie en sociale contacten bevorderen, het kan een laag zelfbeeld en een negatieve beeldvorming wegnemen en het biedt structuur en daarmee richting aan leefstijl en dagbesteding. Door te sporten en bewegen worden mensen weer energiek en hebben vervolgens meer motivatie om aan andere activiteiten deel te nemen.

De doelgroep staat doorgaans ver af van sport en bewegen en maakt nauwelijks gebruik van sportfaciliteiten in de buurt, in de stad of gemeente. Door te sporten en te bewegen kunnen mensen ook buiten het AZC sociale contacten aangaan en vaardigheden aanleren die in de maatschappij goed van pas komen.

De meeste vluchtelingen komen uit oorlogsgebieden en zijn op zoek naar vrede, veiligheid en bescherming. Zij hebben vaak traumatische gebeurtenissen meegemaakt, die fors ingrijpen op de mentale en fysieke gezondheid. Het besluit om familie en bezittingen achter te laten leidt tot een groot gemis en vaak tot heimwee. Vluchtelingen en asielzoekers vormen daarom een specifieke doelgroep, waarbij trauma’s, onzekerheden, spanning en angst een rol spelen. Voor hen is het belangrijk dat ze ergens aan kunnen meedoen, al is het alleen maar voor plezier en ontspanning en om hun gedachten even te verzetten.

Goed voor de vereniging, gemeente en asielzoekers blijkt in Stevensbeek

Veel sportaanbieders dragen daaraan graag hun steentje bij, waaronder Sportvereniging Stevensbeek (SVS) uit Stevensbeek. Stevensbeek is een kerkdorp in de gemeente Sint Anthonis met nog geen 700 inwoners. In Stevensbeek is eerder een AZC gevestigd geweest. In die periode speelden een aantal bewoners van het AZC mee bij SVS. “Dat was ook op sportief gebied een goede tijd voor de voetbalclub”, vertelt Tanja van Sambeek , woordvoerster van het project ‘Samen Stevensbeek’. Stevensbeek heeft te maken met krimp en de voetbalvereniging heeft maar nauwelijks voldoende spelers voor alle teams, met name bij de jeugd. Toen er in 2014 opnieuw een AZC naar het dorp kwam werd dus direct contact gezocht met het COA. “Door opnieuw inwoners van het AZC te betrekken bij SVS hebben wij extra leden en kunnen zij sporten en ontspannen”, legt Tanja uit. Dankzij de extra jeugdleden kan SVS de teams in stand houden. Maar dat geldt niet alleen voor voetbal. SVS is een omnivereniging die voetbal, volleybal en schaatsen/skeeleren aanbiedt. In alle drie de geledingen sporten asielzoekers mee. Daarnaast betekent de komst van het AZC ook extra leerlingen voor de basisschool. Een school die heel klein is en waar elke leerling telt voor het voortbestaan van de school. De komst van de asielzoekers is ook aangegrepen als kans om de leefbaarheid en de voorzieningen in Stevensbeek in stand te houden.

Omdat er extra geld nodig is voor bijvoorbeeld voetbalschoenen, extra ballen en trainers is subsidie ontvangen van het Oranje Fonds en is het plan ‘Samen Stevensbeek’ opgesteld en ingediend bij de Brabantse Dorpen Derby 2015, waar een geldprijs aan gekoppeld is.

“De samenwerking met het AZC is klein begonnen, met voetbal”, zegt Tanja. “Voetbal is laagdrempelig, en wereldwijd dezelfde taal”. Dit jaar heeft de Dorpen Derby als thema cultuur. Met het plan ‘Samen Stevensbeek’ worden door sport letterlijk de verschillende culturen met elkaar verbonden. Maar het plan is ondertussen verbreed. Naast de sportende mannen, sporten nu ook vrouwen en kinderen en naast sport worden nu ook activiteiten op het gebied van muziek, dans, koken, kunst en theater georganiseerd.

Op de vraag waarom sport en bewegen voor mensen uit een AZC zo belangrijk is, antwoord Tanja “Sport en bewegen is voor iedereen belangrijk! Zelf sport ik ook met enige regelmaat, waardoor ik me fitter voel, maar tijdens het sporten kan ik ook stress kwijt. Zeker voor asielzoekers die vaak een verleden met oorlog en onderdrukking hebben, kan sport en bewegen een fantastische uitlaatklep zijn. Daarnaast merken wij dat de contacten die tijdens het sporten ontstaan ook leiden tot beter gebruik van de Nederlandse taal en het leren kennen van onze gewoontes.”

“Wij leren weer van hen. Wij leren over andere culturen en over hun enorme gastvrijheid.” 

En wat levert de samenwerking met het asielzoekerscentrum de vereniging SVS en de mensen uit Stevensbeek op? “Wij leren weer van hen. Wij leren over andere culturen en over hun enorme gastvrijheid. Wij weten beter wat er speelt in de landen van herkomst en wat ze allemaal hebben meegemaakt. Ze tonen enorme dankbaarheid richting ons dorp. Er ontstaan ook weer mooie vriendschappen, net zoals in de eerste periode met het AZC en de inwoners van destijds. Samenvattend bevorderen de activiteiten de integratie van de asielzoekers in de Nederlandse samenleving , maar ook de leefbaarheid in Stevensbeek. En als ik voor mezelf spreek: Ik heb geleerd om vooral weer te zien hoe goed wij het hier in Nederland hebben.”

Tot slot: Welke tips heb je voor anderen? ”Investeer tijd in die ander, heb eens oprechte interesse. Dat levert zoveel mooie dingen op! Op de hele maatschappelijke discussie rondom dit thema heb ik geen invloed. Waar ik wel invloed op heb is op het feit dat ze er zijn en hoe ik daar vervolgens mee omga. En dan kiezen wij in Stevensbeek ervoor om niet alleen de problemen te zien, maar vooral ook de kansen!”

“Wij kiezen er in Stevensbeek voor om niet alleen de problemen te zien, maar vooral ook de kansen!”

Doe mee op het onlineplatform Netwerk in Beweging

Het voorbeeld uit Stevensbeek laat zien dat sport en bewegen een flink aantal positieve sociale, mentale en maatschappelijke opbrengsten kan opleveren. Maar er is vast nog meer mogelijk en het kan wellicht ook anders.

Op het onlineplatform Netwerk in Beweging is een groep gestart, waarin kennis en ervaring gedeeld kan worden. Ook is er de mogelijkheid om te discussiëren, nieuws en documenten te delen en goede voorbeelden te beschrijven, met het doel om van elkaar te leren en inspiratie op te doen. Aanmelden kan hier.