Wanneer is een woonomgeving beweegvriendelijk?

De citaten in dit artikel zijn allemaal afkomstig uit het onderzoek Park of Perk (Maas e.a. 2014).

Bewoners lopen rond met GPS apparaat 

Ongeveer 30 Amsterdammers, uit drie verschillende leeftijdsgroepen, in vier verschillende wijken hebben een week lang met een GPS apparaat rondgelopen. Met de gegevens afkomstig van het GPS apparaat zijn onderzoekers nagegaan hoe mensen hun buurt gebruiken en hoe ze zich verplaatsen. Vervolgens zijn interviews gehouden met de bewoners om te vragen naar beleving en waardering van de buurt, tevredenheid met voorzieningen, motieven voor het gebruik van een vervoersmiddel en een route. Tenslotte zijn de Amsterdammers ook bevraagd naar hun eigen ideeën voor het beweegvriendelijk inrichten van buurten.

Verschillende buurten, dezelfde thema’s 

Een van de conclusies uit het onderzoek is dat de doelgroepen jongeren, volwassenen en ouderen hun buurt verschillend waarderen en beleven. ‘In de vier verschillende buurten komen een aantal thema’s op dezelfde manier terug’, zo is te lezen in het onderzoek. Het gaat dan om verkeersveiligheid of anders gezegd verkeersonveiligheid, hobbels in de weg en ontoegankelijke wandelpaden voor mensen met een rollator of rolstoel en sociaal onveilige plekken. Parken worden over het algemeen positief beoordeeld en pleinen en speelplekken zowel positief als negatief.

Waarom kiezen voor actief transport 

De onderzoekers besteden in het onderzoek veel aandacht aan de zogenaamde ‘gezonde mobiliteit’. Welke motieven hebben deze Amsterdammers om te kiezen voor actief transport met de fiets of te voet? ‘Uit de GPS analyses blijkt dat winkelvoorzieningen, pleinen, groene routes en parken actief transport bevorderen. De meeste bestemmingen die ze met de fiets bereiken liggen buiten de buurt en bestemmingen waar ze heen wandelen liggen meestal binnen de geselecteerde buurt, of in ieder geval niet veel verder dan 800 meter van de woning van de respondent af.’ Op merkelijk is een interessant verschil tussen doelgroepen, namelijk dat ‘ouderen blijken vaak te kiezen voor een groene route richting hun bestemming, ook als dit betekent dat ze via een omweg moeten lopen of fietsen.’

Jongeren houden niet van fietsen?

In de interviews zijn de respondenten bevraagd naar hun motieven om te kiezen voor een bepaald vervoersmiddel. Ook hierin is weer een verschil in doelgroepen opgemerkt. Zo benoemen de onderzoekers de belangrijkste reden waarom jongeren niet fietsen ‘dat ze de afstand die ze moeten overbruggen naar hun bestemming te groot vinden en dat ze een negatieve houding hebben ten opzichte van fietsen. Voor ouderen blijkt naast afstand en weersomstandigheden ook gezondheid een belangrijk motief te zijn om niet te fietsen’. Voor alle doelgroepen geldt dat afstand het vaakst genoemd wordt als motief om al dan niet te kiezen voor wandelen of fietsen naar een bestemming. De onderzoekers stellen dat wandelend een afstand tot ongeveer 800 meter vanaf de woning wordt afgelegd. Een interessant gegeven als je wandelen in de wijk wilt stimuleren! Naast afstand speelt ook de factor tijd een belangrijke rol voor het motief om te kiezen voor actief transport, zo blijkt uit de interviews.

Wil je zelf aan de slag met het bevorderen van gezonde mobiliteit en bewoners verleiden tot het actief transport te voet of op de fiets? Laat je dan eens inspireren door de verschillende praktijkvoorbeelden op AllesoverSport.nl.

Hoe denken bewoners zelf over beweegvriendelijkheid bevorderen 

Bewoners zijn in het onderzoek ook zelf bevraagd over hun ideeën over het beweegvriendelijk inrichten van de buurt. Zaken die ze noemen hebben te maken met: sport- en speelvoorzieningen, de verkeerssituatie, esthetiek, opbouw van de wijk, groenvoorzieningen, veiligheid, sociale cohesie, winkelvoorzieningen en parkeren. Op pagina 126 van het onderzoek staat de gehele lijst van items. Interessant om daar eens verder naar te kijken.

Geldt dit misschien ook voor bewoners in jouw gemeente? 

De wensen en behoeften van bewoners moeten immers centraal staan, zo zeggen wij (Kenniscentrum Sport) in ons Beweegvriendelijke Omgeving Model.

Maatregelen om een beweegvriendelijke buurt te ontwikkelen

De onderzoekers hebben samen met experts 52 maatregelen ontwikkeld, waarvan uiteindelijk 20 maatregelen door experts als veelbelovend zijn beoordeeld. Tabel 11.6 op pagina 129 in het onderzoek geeft deze veelbelovende maatregelen weer. Vervolgens staat er een toelichting rondom het inzetten van de maatregelen. Twee voorbeelden van zo’n maatregel zijn ‘Zorg voor veilige wandel- en fietsroutes tussen populaire bestemmingen in de buurt’ en ‘Faciliteer de uitleen van speelspullen op speelplekken’. De maatregelen zijn een mix van hardware (fysieke voorzieningen) en software (activiteitenaanbod, communicatie, voorlichting) en orgware (participatie).

Zelf aan de slag? 

Hopelijk heb ik je met dit artikel waarin ik enkele conclusies uit het onderzoek ‘Park of Perk’ (Maas e.a. 2014) aanstip enthousiast kunnen maken om ook zelf aan de slag te gaan met het ontwikkelen van een beweegvriendelijke omgeving.

Naast dat ik je van harte aanbeveel om op z’n minst de conclusies van dit onderzoek eens door te nemen, wil ik je wijzen op een aantal instrumenten die het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen heeft ontwikkeld om zelf aan de slag te gaan met een beweegvriendelijke omgeving. Op AllesoverSport.nl onder beweegvriendelijke omgeving vind je kennis, informatie en inspiratie. Ga eens naar het stappenplan beweegvriendelijke omgeving met 10 stappen, instrumenten en voorbeelden om te komen tot een beweegvriendelijke omgeving. 

Wil je meer weten over dit interessante onderzoek, dan kun je contact opnemen met onderzoeker Dr. Jolanda Maas (jolanda.maas@vu.nl).

Wil je meer weten over het stappenplan of de andere instrumenten die Kenniscentrum Sport heeft ontwikkeld om te komen tot een beweegvriendelijke omgeving? Neem dan contact op met Kenniscentrum Sport & Bewegen: (info@kenniscentrumsportenbewegen.nl).

Bronvermelding
Park of Perk? Een onderzoek naar het beweegvriendelijke inrichten van buurten, (oktober 2014) Maas J., den Hertog F., Poppel van M., Schuit J., Amsterdam: VU Medisch Centrum. Contact: Dr. Jolanda Maas, jolanda.maas@vu.nl